- Historia jest nauczycielką życia. Oto jest książę Kościoła i mąż stanu, zjednoczenia myśli i dłoni. Sandomierz należy do takich miast, które potrafi stać się glebą, gdzie wyrastają umysły - tymi słowami bp prof. dr hab. Andrzej Dzięga, ordynariusz diecezji sandomierskiej, rozpoczął 20 maja w zamku w Sandomierzu dwudniową ogólnopolską konferencję naukową zorganizowaną z okazji 550 rocznicy śmierci kardynała Zbigniewa Oleśnickiego.

- W Oleśnickim widziano sprawcę śmierci Warneńczyka, obwiniano go o destabilizację kraju, uznawano za przywódcę oligarchów. Oleśnicki protestował przeciw odłączeniu od diecezji krakowskiej ziemi lubelskiej. Ale był też jednym z nielicznych biskupów, który nie pozostawił długów - mówiła prof. dr hab. Maria Koczerska z Warszawy. Dodała, że Oleśnicki ufundował m.in. klasztory w Pińczowie i Krakowie, kościoły w Piotrawinie i Bodzentynie oraz kolegiaty w Nowym Sączu i Wiśłicy. Starał się też o beatyfikację królowej Jadwigi i św. Jacka.

Według informacji podanych przez prof. dr hab. Feliksa Kiryka z Krakowa, Oleśnicki, w latach 1424-28 kupił Pińczów, który za rządów Oleśnickiego był najlepiej rozplanowanym miastem w województwie sandomierskim. Oleśnicki kazał zburzyć pińczowski zamek i zbudować nowy, przeznaczając nań 20 tys. grzywien, ponad trzykrotnie więcej niż kosztowało województwo siewierskie.

Prof. Kiryk powiedział również o ostatnich chwilach życia Oleśnickiego: 1 kwietnia kard. Oleśnicki odprawił w Sandomierzu Mszę Św. za śp. Jana Koniecpolskiego i wkrótce potem zmarł. Pochowany został w katedrze wawelskiej.

Oleśnickiemu przypisuje się też powiększenie chóru w sandomierskiej kolegiacie i ufundowanie tam kaplicy mansjonarzy.

W konferencji wzięło udział ponad 20 prelegentów-naukowców z ośrodków akademickich z Białegostoku, Katowic, Krakowa, Lublina, Poznania, Torunia i Warszawy oraz sandomierskiej delegatury Wojewódzkiego Urzędu Ochrony Zabytków.

Sesji towarzyszyła uroczysta Msza Św. w intencji patrona sesji odprawiona w sandomierskiej katedrze przez ks. bpa Andrzeja Dzięgę, ordynariusza diecezji sandomierskiej zakończona odsłonięciem i poświęceniem tablicy ku czci kardynała Zbigniewa Oleśnickiego oraz okolicznościowa wystawa związana z Oleśnickim i Janem Długoszem w Muzeum Diecezjalnym, której towarzyszył koncert muzyki dawnej na pozytywie szkatulnym z XVII, uznawanym za najstarsze i najmniejsze organy w Europie.

Organizatorem sesji naukowej był Instytut Historii krakowskiej Akademii Pedagogicznej, sandomierska Kapituła Katedralna, Muzeum Okręgowe w Sandomierzu, Towarzystwo Naukowe Sandomierskie oraz władze samorządowe miasta i powiatu a konferencja odbywała się pod honorowym patronatem kardynała Franciszka Macharskiego, bpa Andrzeja Dzięgi oraz ministra kultury.

Zbigniew Oleśnicki herbu Dębno ur. 5 XII 1389 r. w Siennie, początkowo uczył się w szkole kolegiackiej w Sandomierzu. Od roku 1406 studiował w Akademii Krakowskiej. Swoja karierę polityczną i duchowną związał z dworem króla Władysława Jagiełły. W latach 1411-1423 pracował w kancelarii królewskiej, gdzie prowadził sprawy związane z sąsiedztwem zakonu krzyżackiego. W r. 1423 został biskupem krakowskim, a w 1449 r. otrzymał godność kardynała. Po śmierci Władysława Jagiełły zaangażował się w działania polityczne mające osadzić na tronie małoletniego Władysława III Jagiellończyka. W sprawach zagranicznych dążył do uzyskania przez Jagiellonów praw dynastycznych do korony czeskiej i węgierskiej. Będąc administratorem diecezji krakowskiej przeprowadził reformę gospodarczą dóbr biskupich, przenosząc wsie na prawo niemieckie i dokonując lokacji miast również na ziemi sandomierskiej. Był fundatorem wielu kościołów i klasztorów, dążył do odnowy kultu patronów królestwa polskiego i diecezji krakowskiej, wspierał rozwój bractw religijnych. Oleśnicki zainspirował powstanie "Roczników" Jana Długosza. Utrzymywał stałe kontakty z Sandomierzem. W latach 1416-18 był scholastykiem kolegiackim, a w marcu roku 1443 zorganizował w Sandomierzu synod diecezji krakowskiej. Zmarł w Sandomierzu 1 kwietnia 1455 roku.